Hướng dẫn cơ bản Sử lý giọng hát trên máy tính

Sử lý Vocal sau khi thu là một bước rất quan trọng trong phòng thu mà nhiều bác có lẽ sẽ rất quan tâm! Bước này
rất phức tạp và đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao, viết về nó chắc sẽ phải
rất nhiều, và mỗi người tùy trình độ và công cụ sử lý sẽ đạt được những
kết quả khác nhau. Nhưng để đơn giản có thể chia qua trình sử lý giọng
hát Vocal làm 4 bước sau:

1- Sử lý tạp âm và các lỗi nhỏ sau khi thu

2- Sử lý Equalyzer bằng các phần mềm EQ

3- Sử lý dynamic bằng các compressor hoặc nói một cách dễ hiểu là chỉnh vocal cho đều

4- Sử lý Effect ở đây gồm cả bước hiệu chỉnh các nốt phô



Bây giờ tôi sẽ nói qua một chút từng bước một, để nói kỹ chắc ko thể đủ trong một bài viết được.
Việc đầu tiên cần load track vocal và các phần mềm thu âm như
Sonar, Cubase, FL, Sonny Forge v.v..... sau đó bắt đầu tiến hành các
bước sử lý



1-Sử lý tạp âm và các lỗi nhỏ sau khi thu

a-Sử lý tạp âm

Các
bác nên nhớ rằng, điều quan trọng nhất là sản phẩm gốc sau khi thu phải
rất tốt, các sử lý chỉ là phần phụ và hoàn toàn phụ thuộc vào chất
lượng thu mộc, vì vậy nên tập trung kỹ vào phần cứng khi thu và điều
kiện phòng thu. Tuy nhiêu sau khi thu xong dù sao vẫn tồn tại những tạp
âm nhỏ mà ta cần sử lý.

Để loại bỏ tạp âm chúng ta có thể sử dụng một số plug-in như Waves X-Noise trong trong gói sản phẩm Waves Mercury Complete của hãng WAVES hoặc Noise Redusion của Sony Forge mà tôi đã post trong topic Phần mềm thu âm. Ví dụ như dùng X-Noise như hình dưới







Cách dung cho các sản phẩm loại này thường gồm 2 bước:

1- Scan tạp âm cần loại bỏ. Hãy chọn một đoạn trống trong phần thu có chứa tín hiệu tạp âm và nhấn nút Learn như
hình dưới, nút này sẽ nháy màu đỏ, bạn hánh nhấn nút Play của phàn mềm
thu âm để phát đúng đoạn có chứa tạp âm, chạy đến cuối phần chứa
tạp âm lại nhấn lại nút Learn để ngững quá trình scan tạp âm. Ta sang bước 2

2- Quét đen toàn bộ đoạn vocal, nhấn nút play để phát và chỉnh hai thanh gạt Reduction và Threshold một cách hợp lý nhất để đạt được hiệu quả mong muốn.Đầu tiên đẩy dần thanh Threshold để loại tạp âm, nếu đẩu lên cao tạp âm vẫn ko hết mới chỉnh sang than Reduction. Chú ý đừng để thanh gạt Reduction ở vị trí cao quá vì có thể sẽ bị cắt mất một số tần số cao



b- Sử lý các lỗi nhỏ như tiếng suỵt, nuốt nước bọt

Các bạn có thể dùng các sản phẩm dạng De-Essers, ví dụ như Waves DeEsser cũng của gói sản phẩm trên

Để cho đơn giản đỡ tốn thời gian các bạn có thẻ dung ngay các preset có sẵn của nó. Ví dụ preset Male Ess loại bỏ tiếng sịt khi phát âm các từ S, X. preset Female Shh sẽ loại bỏ tiếng Shh phải ra sau câu hát v.v…. Các bạn có thể hiệu chỉnh mức độ loại bỏ bằng cần gạt Threshold như hình dưới








2-Sử lý Equalyzer bằng các phần mềm EQ



Bước
này được dùng trong tất sử lý tất cả các track audio, nhưng để sử lý
vocal đặc biệt quan trọng và có thể dung các plug-in EQ, như tôi vẫn hay
dùng EQ của Sony trong Forge hoặc Waves Q10 Paragraphic EQ cũng của gói sản phẩm Waves
Mercury Complete. Nói chung để đơn giản có thể tìm ở đó các preset có
sẵn cho vocal rồi chỉnh một chút cho đến khi đạt hiệu quả mong muốn.
Nhưng nói chung đối với vocal ta thường loại bỏ các tần số dưới 70Ghz vì
nó nằm ngoài tầm âm của giọng nói, giảm một chút ở tần âm 1000Ghz cho
giọng hát đỡ sắc, chú ý điều chỉnh tầm âm ở quãng 2000Ghz tùy thuộc vào
giọng ca sỹ. Nói chung là vậy nhưng tùy thuộc vào giọng và kinh nghiệm
của từng người sao cho đạt hiệu quả cao nhất và ở đây sẽ hoàn toàn phụ
thuộc vào khả năng và chất lượng monitor của phòng thu. Ví dụ cách chỉnh
EQ dưới dùng sản phản của Waves là một ví dụ nói chung tương đối tổng
hợp cho các vocal.





3-Sử lý dynamic bằng các compressor hoặc nói một cách dễ hiểu là chỉnh vocal cho đều

Điều
rất quan trọng cho vocal trong bản Mix là sao cho nghe rõ, ko bị át bới
các nhạc cụ khác và đồng thời lại hòa trộn tốt với nền nhạc. Để làm
điều này một trong những bước quan trọng là làm tốt sử lý dynamic bằng
các phần mềm Compressor, ví dụ như dùng phần mềm C1 Compressor của bộ Waves Mercury Complete như hình dưới. Để
cho vocal thường chỉnh các thông số sơ bộ như sau: Ngưỡng xử lýTreshold
khoảng -20Db, thời gian tăng đến cực đại Attack từ 0-0,1 mrs, Thời gian
tắt dần Release từ 80-100 mcs, Mức độ nén Ratio thường là 1:4 , Ví dụ
minh họa nói chung như hình vẽ dưới






4-Sử lý Effect ở đây gồm cả bước hiệu chỉnh các nốt phô

Thường
thì các effect dạng Reverb, delay ko thêm vào track vocal ghi mộc mà
chỉ thêm vào trong quá trình hòa chung với mix, nghe cùng các nhạc cụ
khác. Các effect này mỗi nói dùng một kiểu, nhưng tôi hay dùng Express Reverb của Sony Forge hoặc WaveArts MasterVerb của bộ Wave.Arts.Power.Suite tôi cũng đã post lên diễn đàn. Chỉnh nhiều hay ít là do tai nghe của các bác thôi!

Trước khi add thêm các effect cần thêm bước hiệu chỉnh các nốt phô. Để dùng riêng cho viẹc này có Antares
Autotune mà bác organkinbac đã post lên ở đầu topic phần mềm, thằng này
dùng hơi phức tạp và chỉ dùng với giọngu hát quá “phô”.
Thường tôi hay dùng Waves Ultrapitch cũng của gói Waves Mercury Complete như hình dưới.








Cách
dùng nói chung dài nên các bác tự mò. Để đơn giản nên sử dụng các
preset có sẵn của nó rồi nghe xem hiệu quả. Ví dụ nếu bài hát giọng
trưởng dùng preset Major cluster và nghe xem nó hiệu chỉnh ra sao v.v…

Sau khi đã hoàn thiện tất cả các bước có ta cần thêm một số hiệu ứng maximize bằng Plug-in BBE Sonic Maximizer, ở đây cần chọn preset Volcal
có sẵn cho đơn giản, nhớ chỉnh nút Output Level để tín hiệu ra cho phù
hợp, để cho âm thanh sáng hơn có thẻ dùng thêm hiệu ứng Exiter của modul
Multiband Harmonic Exiter trong VST Plug-in iZotope Ozone và cũng để cho đơn giản nên chọn Preset có sẵn Comercial Voice.

Nói
chung để viết kỹ rất dài và tôi cũng đã hết giờ làm . Các ví dụ cũng
như phần mềm tôi đưa ra chỉ là tương đối, có rất nhiều phần mềm tính
năng tương tự của các hãng khác, và có những cách chỉnh khác. Có thời
gian các bác sẽ tự nghiên cứu thêm trên nghuyên tắc chung này
*******
Bác
midi à, tôi có một lời khuyên nhỏ với bác, trước khi bác đặt ra câu
hỏi, nhất là trong lĩnh vực nhạc bác cần phải nghiên cứu cơ bản đã. Cũng
như người viết văn vậy, muốn viết được bài văn hay thì chí ít cũng phải
đọc thông viết thạo đã, nhẩy vượt bậc thì ko co kết quả tốt đâu. Tôi ví
dụ nếu đã định làm vai trò của một người thu âm, cái đầu tiên cần biết
là có các loại hiệu ứng nào, mỗi hiệu ứng gồm các thành phần nào
và mỗi thành phần sẽ mang lại sự thay đổi như thế nào trong hiệu ứng
đó. Hơn nữa cũng cần biết mỗi loại nhạc cụ thường nằm trong tầm âm nào.
Đơn giản để làm mix các track drums và bass như bác yêu cầu thông thường
chỉ cần sử dụng EQ và compressor một cách hợp lý. Vấn đề là nếu dùng EQ bác phải hiểu tầm âm nào sẽ có tác dụng ra sao, ví dụ Bass Kick sẽ nằm ở khoảng nào, snare nằm ở khoảng nào v.v…. Dùng Compressor thì phai hiểu các thông số Attack, Treshold, Release, Ratio
v.v.v. là gì và mỗi thông số nếu thay đổi sẽ tác động ra sao. Những cái
này là cơ bản và nếu bác đã hiểu thì bác đã ko hỏi như trên.

Hơn nữa tùy mỗi phong cách nhạc, nhạc cụ sử dụng lại có cách chỉnh khác nhau. Nếu bác đã hiểu được cơ bản bác có thể tự thay đổi các thông số. chủ yếu đạt đến các
nhạc cụ nghe rõ nét, nổi bật tính đặc trưng cũng như phù hợp với phong
cách chung của bài, nhưng lại ko choán mất giọng vocal!!!!



Để làm ví dụ tôi nói thử qua cách mix các đường trống cho bài nhạc theo trường phái nhạc disco những năm 90

1- Sử lý Bass kick:

Trong nhạc nhẩy tiéng kick thường phải nặng và rõ rang mới tạo được không khí. Do đó tôi sẽ dùng compressor C1 comp mono của bộ Wave để cho tiếng trống chắc và rõ hơn! Để đạt được như vậy tôi sẽ tăng giá trị Attack lên 20 ms, nhưng để cho tiếng trống ko át các nhạc cụ khác tôi giảm độ ngưỡng giới hạn Treshold là
-9,5 db và như vậy độ nhạy sẽ giảm 4 db. Kết quả là tiếng trống 20 ms
đầu sẽ ko bị tác động của compressor và sẽ to hơn, sau đó sẽ giảm xuống
4db. Để cho tiếng trống tắt dần và ko lấn sang tiếng trống kế tiếp và
như bậy nghe sẽ rất “ bẩn” tôi để giá trị tắt dần Release là 50ms. Tỷ lệ nén ratio tôi vẫn để nguyên theo mặc định là 1:4. Kết quả là tiếng kick sẽ rõ nét và chắc

2-Sử lý Snare

Để tiếng Snare ko bị khô, mở và rời rạc, tôi dùng 2 plug-in là Equalyzer: Q10-Paragraphic EQ và compressor Rcomp mono của gói phần mềm Wave.

Đầu
tiên cần sử lý EQ, để tiếng snare bớt đục và mờ tôi giảm một chút ở dải
tần 200-400 Hz, và để bù lại âm lương và để tiếng snare sắc thêm tôi
tăng một chút theo thứ tư tăng đàn ở dải tần từ 2000Hz-16000Hz

Như vậy ta đã có tiếng snare sắc nét hơn phù hợp với phong cách disco, để cho nó nghe có chiều sâu, to đều và ko rời rạc ta cần sử lý thêm bằng compressor Wave Renaissance Rcomp mono. Ở
đây tôi để giá trị Ratio là 3,99:1, giá trị attack đẻ 0.50 ms, như vậy
tiếng trống hầu như được sử lý dynamic ngay do đó nghe trong mix rất rõ
nét, giá trị Release vẫn để 50ms để tiếng trống ko bị át sang tiếng theo. Giá trị Treshold để -26db sẽ làm cho tiếng trống đỡ gắt hơn.

Kết quả ta có tiếng snare sắc nét, đều và có chiều sâu, tùy bài có thể thêm chút rever bằng plugin TrueVerb cũng của Wave để tiếng trống vang hơn, cái này ko phải nhất thiết và tùy vào từng bài

3-Sử lý Hi-hat

Ở đây chỉ cần dùng Equalyzer: Q10-Paragraphic EQ. Trong
nhạc disco tiếng hi-hat cần sắc và nổi trội mới có thể nhấn mạnh được
Rytmh của loại nhạc này. Để làm vậy dùng các Filter tần số cao. Tôi giám
gần hết các dãy tần số từ 1000Hz đổ xuống và tăng dần dãy tần số từ
1000-16000Hz. Như vậy tiếng hihat sẽ đanh và ko át tiếng vocal thường
nằm nhiều ở dải tần 500-2000Mz



Tương tự vậy ta làm tiếp với các thành phần còn lãi của Drums, ví dụ đĩa Crash ta chỉ cần dùng Equalyzer: Q10-Paragraphic EQ, giảm chút ở khu tần số 8000Kz và tăng chút từ 10000-16000Hz v.v….



Nói chung làm EQ cần có khiếu thẩm âm tốt và quan trọng loa monitor thật chuẩn!



Qua ví dụ trên bác MIDI
có thể hiểu phần nào phương pháp làm việc với các track nhạc cụ. Bác
nên đọc thêm về các hiệu ứng EFFECT và khi đã hiểu rõ bác sẽ làm rất dễ
dàng trên các loại nhạc khác nhau, còn kết quả hay đến mức độ nào hoàn
toàn phụ thuộc vào khả năng và đôi tai của bác thôi ! Chúc bác thành công

Các phần mềm mix chuyên nghiệp nè.
1/ TC powercore TC EQsat.
làm tăng độ mạnh cho giọng hát,
2/ Rcompressor mono .
làm cho sóng giọng hát đều nhau.không lớn hay nhỏ bất thường.
3/ TC powercore VSS3
bộ verb chuyên nghiệp,nghe rất mướt.
4/ Rdessermono.
làm cho giọng hát bớt rè hay nhoè âm.giảm gắt.
5/ waves tune mono.
chỉnh sữa giọng hát cho vừa độ cao như ý muốn,ai hát phô có thể kéo lên được.
6/Ozone izotope 4.
làm trong giọng hát,không lẫn tạp âm.
7/Master X5 48k.
master tổng cho nhạc và ca đều nhau.
8/ Auto tune VST 4 .
phần mềm phá âm,cho éo éo giống giọng của T-Pain.(phần Waves tune mono làm cũng được.
9/L2 stereo.
master tổng.
còn rất nhiều.
các bạn nên xài Nuendo để các hỗ trợ có thể plug-in vào.
.mình sẽ post tiếp.ai thấy có ích cho xin cái thanks nhé.